Daily Express Subscriber
Sign in to your account.

KONTRAKTOR yang terlibat dalam projek Lebuhraya Pan Borneo di Sabah kini beroperasi di bawah pemantauan lebih ketat oleh kerajaan negeri, dalam usaha untuk mencegah kelewatan lanjut dan memulihkan keyakinan rakyat terhadap projek infrastruktur bernilai berbilion ringgit itu.

Timbalan Ketua Menteri merangkap Menteri Kerja Raya Sabah Datuk Ir Shahelmey Yahya berkata satu sistem pemantauan berstruktur telah dilaksanakan bagi memastikan kontraktor memenuhi tanggungjawab mereka dan projek berjalan mengikut jadual selepas beberapa kegagalan dalam fasa-fasa terdahulu.

“Kita telah mempertingkatkan sistem pemantauan kita – ini membolehkan kita menjejaki kemajuan dengan lebih dekat dan mengesan sebarang isu lebih awal sebelum ia menjadi masalah besar,” katanya.

Di bawah sistem yang disemak kontraktor yang ketinggalan lima peratus daripada jadual kemajuan akan menerima peringatan rasmi, manakala kelewatan sebanyak 20 peratus akan menerima surat amaran. Dalam pelanggaran yang lebih serius penamatan kontrak dan penyenaraian hitam daripada pakej kerja masa depan akan dipertimbangkan.

“Sekiranya mana-mana kontraktor melanggar kontrak mereka akan diberikan amaran atau dalam kes paling serius kontrak mereka akan ditamatkan mengikut syarat kontrak,” katanya.

Beliau menegaskan bahawa kerajaan tidak lagi berhasrat untuk bertolak ansur dengan prestasi tidak memuaskan sehingga merugikan dana awam.

“Kontraktor yang berprestasi buruk juga akan dikecualikan daripada pertimbangan untuk sebarang pakej kerja masa hadapan,” tambahnya sambil menekankan bahawa kepentingan dan kepercayaan awam adalah keutamaan dalam pengurusan dana infrastruktur negeri.

Setakat April tahun ini 82.55 peratus bagi Fasa 1A lebuhraya tersebut telah disiapkan. Projek yang merentasi kira-kira 706 kilometer di Sabah ini merupakan sebahagian daripada pelan sambungan Borneo yang lebih luas menghubungkan Sabah ke Sarawak dan seterusnya ke Kalimantan.

Empat pakej kerja melibatkan 41.7 kilometer telah siap dan dibuka untuk kegunaan orang ramai. Baki Fasa 1A dijadualkan siap pada 2026. Fasa 1B yang baru sahaja dimulakan kini mencatatkan kemajuan 3.70 peratus dan disasarkan siap pada 2028.

Dalam jangka masa panjang lebuhraya ini diharapkan dapat menyokong pergerakan rentas sempadan dan perdagangan dengan Indonesia melalui Kalimantan.

Sebahagian laluan yang menghubungkan Sindumin di Sarawak dijangka siap pada 2027. Fasa 3 yang dicadangkan juga dalam peringkat perancangan melibatkan laluan dari Tawau melalui Kalabakan, Keningau dan Kimanis melengkapkan satu pusingan dalam Sabah dan bersambung dengan jalan Kalabakan-Simanggaris di sempadan Kalimantan.

Bagi memantau pelaksanaan dan memastikan ketelusan kerajaan telah menubuhkan Jawatankuasa Pemandu berprofil tinggi yang terdiri daripada pegawai kanan Persekutuan dan Negeri.

Menurut Shahelmey jawatankuasa ini bermesyuarat setiap bulan bagi menilai kemajuan dan menyelesaikan isu dengan pantas.

“Jawatankuasa Pemandu ini dipengerusikan bersama oleh Setiausaha Kementerian Kerja Raya Persekutuan dan Setiausaha Kementerian Kerja Raya Sabah dengan penglibatan agensi utiliti,” katanya.

Mesyuarat bulanan jawatankuasa ini berfungsi sebagai mekanisme kawalan, menyediakan platform untuk mengenal pasti halangan serta meluluskan langkah pembetulan termasuk penyelarasan semula bajet, mempercepatkan pengambilan tanah dan semakan disiplin prestasi kontraktor.

“Kami komited sepenuhnya untuk menyelesaikan perkara-perkara ini secepat mungkin,” katanya, menambah semua keputusan kini dapat dibuat dengan lebih efisien disebabkan mandat jawatankuasa yang dipertingkatkan.

Walaupun kelewatan projek telah lama mengecewakan orang ramai kerajaan negeri berpendirian bahawa tidak semua kelewatan adalah di bawah kawalan kontraktor.

Faktor utama penyumbang kelewatan kata Shahelmey adalah pengambilan tanah dan pemindahan utiliti.

“Kedua-dua faktor ini bukan sepenuhnya di bawah kawalan kontraktor dan mengenakan penalti dalam keadaan sedemikian boleh menjadi kontra produktif.”

Beliau menambah bahawa tiada penalti kewangan dikenakan ke atas kontraktor setakat ini walaupun tindakan penguatkuasaan sedang dipertimbangkan dalam kes yang berkaitan.

“Segala usaha sedang diambil untuk menyelesaikan isu dengan segera bagi mengelakkan penamatan kontrak dan mengelakkan implikasi kos tambahan kepada kerajaan,” katanya.

Walaupun belum menguatkuasakan penalti, Shahelmey menegaskan bahawa akauntabiliti tetap menjadi dasar utama.

“Kerajaan tetap komited untuk memastikan kontraktor bertanggungjawab terhadap prestasi mereka.”

Mengenai kerugian kewangan kepada kerajaan akibat kelewatan projek atau prestasi rendah Shahelmey berkata penilaian penuh hanya boleh dibuat selepas semua fasa projek disiapkan.

“Jumlah kesan kos masih dalam penilaian dan hanya boleh ditentukan sepenuhnya melalui penilaian tuntutan kerugian dan perbelanjaan serta implikasi kos yang berkaitan,” katanya.

Beliau menambah bahawa peningkatan kos akibat harga bahan, kekurangan tenaga kerja dan komplikasi di tapak juga sedang dikaji dan audit selepas projek akan menentukan sama ada kerugian berpunca daripada kecuaian yang boleh dielakkan.

Bagi memastikan hanya kontraktor yang berkelayakan dilantik untuk fasa seterusnya kerajaan telah menyusun semula proses pra-kelayakan tendernya.

“Kami sedang memperbaiki proses pemilihan kontraktor untuk memastikan kami melantik syarikat yang mempunyai rekod prestasi kukuh dan kemampuan untuk melaksanakan komitmen mereka,” kata Shahelmey.

Beliau menjelaskan pembaharuan ini bertujuan mengelakkan pelantikan entiti yang tidak mempunyai kapasiti atau pengalaman untuk menguruskan kerja infrastruktur berskala besar dan mencabar dari segi geografi.

Beliau mengakui bahawa kelonggaran dalam proses penganugerahan kontrak sebelum ini telah membuka ruang kepada ketidakcekapan terutamanya dalam kalangan kontraktor yang tidak bersedia menghadapi keadaan muka bumi Sabah yang lebih mencabar. Tidak seperti di Sarawak di mana rizab jalan yang lebih luas telah mempermudah pembinaan, pembangunan di Sabah terhalang oleh koridor jalan yang lebih sempit dan kepadatan penduduk yang lebih tinggi di kawasan terlibat.

“Rizab jalan Sabah yang lebih sempit dan kawasan berpenduduk padat memerlukan penyelarasan dan rundingan yang lebih meluas dengan pemilik tanah,” kata Shahelmey.

Faktor-faktor ini telah melambatkan pembinaan dan pemindahan utiliti yang sering memerlukan rundingan semula dengan komuniti, penyelesaian pampasan dan semakan reka bentuk.

Bagaimanapun penyelarasan dengan pihak berkuasa tempatan telah bertambah baik untuk mempercepatkan proses ini melalui pasukan petugas khas dan unit pengambilan tanah khusus.

Peningkatan status Jabatan Kerja Raya (JKR) Sabah baru-baru ini kepada jabatan teknikal penuh di bawah kerangka Perjanjian Malaysia 1963 (MA63) turut memperkukuhkan struktur tadbir urus projek.

“Perubahan ini menguatkan kepakaran teknikalnya membolehkan jabatan menjadi lebih cekap dan berkesan dalam menguruskan projek yang kompleks,” kata Shahelmey.

Beliau berkata perkembangan ini membolehkan JKR bertindak dengan lebih autonomi dalam meluluskan reka bentuk, memantau perolehan dan menangani halangan teknikal tanpa perlu merujuk berulang kali kepada agensi persekutuan.

Shahelmey berkata kerajaan negeri juga menggalakkan kontraktor mengguna pakai teknologi moden di tapak pembinaan untuk meningkatkan kecekapan dan mengurangkan ralat manusia.

“Kami juga menggalakkan kontraktor untuk mengguna pakai teknologi moden bagi meningkatkan kecekapan di tapak pembinaan sama ada melalui alat penjadualan yang lebih baik atau automasi jentera.”

Pengintegrasian alat pemantauan digital ke dalam perancangan pembinaan adalah salah satu inisiatif sedemikian membolehkan pengurus projek menjejak kemajuan secara masa nyata dan mengenal pasti kelewatan sumber.

Dalam menangani kebimbangan orang ramai mengenai kelewatan dan kekurangan tindakan penamatan kontrak Shahelmey berkata kerajaan memberi keutamaan kepada penyiapan projek berbanding menuding jari.

“Fokus adalah memastikan penyiapan projek dan meminimumkan kelewatan selanjutnya,” katanya sambil menegaskan bahawa tindakan terhadap kegagalan prestasi tetap dipertimbangkan.

Setakat ini tiada kontraktor yang ditamatkan tambahnya tetapi semua kontraktor sedang dipantau secara aktif.

Pendekatan sifar toleransi kerajaan negeri terhadap kegagalan berulang bermaksud sebarang pelanggaran boleh membawa kepada pembatalan kelayakan daripada projek kerajaan pada masa hadapan. Shahelmey menegaskan bahawa pendekatan kerajaan negeri berteraskan penyelesaian masalah secara kolaboratif dan bukannya tindakan hukuman yang berlebihan.

“Kerajaan negeri mengutamakan penyelesaian secara bersama untuk menangani cabaran sebelum mengambil langkah hukuman yang boleh menjejaskan kemajuan keseluruhan,” katanya.

Lebuhraya kekal tanpa tol

LEBUHRAYA Pan Borneo Sabah akan kekal tanpa tol dengan kerajaan negeri mengekalkan pendirian bahawa tiada tol akan diperkenalkan kepada pengguna jalan raya sebaik sahaja lebuh raya itu siap sepenuhnya.

Shahelmey berkata keputusan untuk mengekalkan Lebuhraya Pan Borneo tanpa tol mencerminkan peranan pentingnya dalam menghubungkan kawasan antara daerah di seluruh Sabah di mana tiada laluan alternatif yang sesuai wujud.

“Pada masa ini tiada rancangan untuk mengenakan tol di Lebuhraya Pan Borneo,” katanya sambil menambah bahawa kemampuan dan akses untuk semua pengguna jalan raya adalah keutamaan.

Beliau menekankan bahawa mengekalkan lebuh raya ini bebas tol adalah penting untuk menyokong mobiliti dan pembangunan ekonomi di seluruh negeri.

Shahelmey turut mengesahkan bahawa anggaran asal keseluruhan kos Lebuhraya Pan Borneo Sabah kekal pada RM26.6 bilion dan angka ini tidak berubah sejak permulaan projek.

Namun beliau berkata kos akhir hanya dapat ditentukan setelah projek siap sepenuhnya kerana variasi dan lanjutan masa mungkin mengubah jumlah perbelanjaan keseluruhan.

“Kos akhir hanya akan diketahui selepas projek siap sepenuhnya kerana ia mungkin tertakluk kepada perintah variasi dan lanjutan masa,” jelasnya.

Mengenai sama ada projek ini adalah infrastruktur lebuh raya paling mahal di negara ini Shahelmey berkata ia mungkin tidak semestinya begitu.

“Walaupun Lebuhraya Pan Borneo sememangnya merupakan pelaburan infrastruktur besar ia mungkin bukan projek lebuh raya paling mahal di Malaysia,” katanya.

Beliau menjelaskan bahawa projek lebuh raya di kawasan bandar di Semenanjung terutamanya di kawasan dengan nilai tanah yang tinggi atau yang memerlukan kerja terowong kompleks biasanya menelan kos lebih tinggi setiap kilometer.

Namun begitu beliau mengakui bahawa bahagian Sabah dalam projek Lebuhraya Pan Borneo mempunyai tekanan kos dan cabaran kejuruteraan tersendiri.

“Keadaan muka bumi yang sukar, kerumitan pembinaan, kos pampasan tanah serta keperluan pemindahan utiliti semuanya menyumbang kepada kos keseluruhan yang lebih tinggi,” katanya.

Setakat ini RM1.294 bilion telah diperuntukkan untuk pengambilan tanah di bawah Fasa 1A projek tersebut iaitu angka yang menurut Shahelmey konsisten dengan bajet asal dan memberi pampasan kepada semua pemilik tanah yang terjejas dengan sewajarnya.

Tambahnya pengambilan tanah untuk Fasa 1B kini sedang dijalankan dengan anggaran awal RM1.215 bilion diperuntukkan untuk pampasan kepada pemilik tanah.

“Proses menawarkan pampasan kepada pemilik tanah kini sedang dijalankan untuk Fasa 1B,” katanya.